سیاهدانه (Nigella sativa L.)، که با نام‌های دیگری مانند دانه شنی، سونیز، حب‌البرکه و رزماری وحشی نیز شناخته می‌شود، گیاهی علفی و یکساله از خانواده نعناع است. این گیاه بومی غرب آسیا و شمال آفریقا است و در ایران نیز در مناطق بسیاری میروید، سیاهدانه از دیرباز به دلیل خواص دارویی و طعم منحصر به فردش مورد استفاده طب سنتی قرار می‌گرفته است و گیاهی بسیار شناخته شده و پر طرفدار است.
سیاهدانه سرشار از پلی‌فنل‌ها و توکوفرول‌ها است و روغن آن شامل اسیدهای لینولئیک، اولئیک، پالمیتیکو استئاریک است، تیموکینون و مشتقات آن مانند تیموهیدروکینون و تیمول مهم‌ترین مواد دارویی سیاهدانه است که به‌طور فراوان در آن یافت می‌شود.
این مواد دارای خواص آنتی‌اکسیدانی هستند و میتوانند بدن را در برابر چندین نوع بیماری مزمن از جمله سرطان، دیابت، بیماریهای قلبی و چاقی محافظت می‌کنند.
عسل سیاهدانه نیز دارای خاصیت آنتی اکسیدانی بالایی بوده و به عنوان ضد سرطان و تقویت کننده سیستم ایمنی بدن مورد استفاده قرار میگیرد، همچنین مصرف مداوم آن میتواند به کاهش قند خون کمک کند.
خواص دارویی سیاهدانه:
سیاهدانه هم در طب سنتی و هم در طب نوین به عنوان یک داروی گیاهی ارزشمند شناخته می‌شود. از جمله مهم‌ترین خواص این دانه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تقویت سیستم ایمنی: سیاهدانه به تقویت سیستم ایمنی بدن و افزایش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها کمک می‌کند.
- ضد التهاب: روغن سیاهدانه خاصیت ضد التهابی دارد و میتواند به تسکین دردهای عضلانی و مفصلی کمک کند.
- ضد باکتری و ضد قارچ: سیاهدانه دارای خواص ضد باکتری و ضد قارچی است و میتواند به درمان اینگونه عفونت‌ها کمک کند.
- ضد انگل: سیاهدانه یک ضد کرم و انگل بسیار قوی است و میتواند به درمان عفونت‌های انگلی روده و معده کمک کند.
- کاهش قند خون: مطالعات نشان داده اند که سیاهدانه در کاهش قند خون در افراد مبتلا به دیابت موثر است، مطالعه در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲نشان داد که سیاهدانه میزان قند خون ناشتا و هموگلوبین A1c را کاهش می‌دهد. برای این منظور میتوان از روغن سیاهدانه یا دانه آن بصورت خوراکی استفاده کرد.
- کاهش فشار خون: تحقیقات نشان داده اند که سیاهدانه میتواند به کاهش فشار خون در افراد مبتلا به بیماری فشار خون بالا کمک کند.
- بهبود عملکرد گوارش: سیاهدانه همچنین میتواند در بهبود عملکرد دستگاه گوارش و تسکین مشکلات گوارشی مانند نفخ، سوء هاضمه و یبوست موثر باشد.
- تقویت حافظه: سیاهدانه میتواند به تقویت حافظه و بهبود عملکرد شناختی کمک کند.
- جلوگیری از بیماریهای قلبی: بررسی ها نشان داده که سیاهدانه میتواند باعث کاهش CRP که از نشانه های التهاب و خطر بیماریهای قلبی است شود.
- سینوزیت: چکاندن ۴۰ شب روغن سیاهدانه در بینی میتواند مشکلات سینوزیت در بزرگسالان را بهبود بخشد.
باید توجه داشت :
مصرف خوراکی سیاهدانه یا روغن سیاهدانه جهت مصارف دارویی باید با تجویز و مشورت پزشک طب سنتی همراه باشد.
